Grondbeleid

Het gaat goed met ons grondbedrijf. In 2020 zijn we ruim over onze geraamde productie voor
woningbouw heengegaan. We hebben grond voor de realisatie van 130 woningen verkocht, terwijl er
maar grond voor 68 woningen in de planning stond. Ook voor bedrijvigheid hebben we meer gronden
verkocht dan geraamd. Dit is net als in 2019 ruim 12 ha geworden in plaats van de geraamde 6 ha. Dit
komt met name door een grote verkoop in Zuidbroek, die al wel werd verwacht, maar vorig jaar nog
niet financieel kon worden verwerkt.
In 2020 zijn bovendien twee nieuwe complexen (Winkelcentrum Kerschoten en Kieveen) geopend en
is een aantal kaderwijzigingen doorgevoerd, waardoor de voorraden zijn verruimd. Vanaf 2021 staan
er nu nog grondverkopen voor de realisatie van 482 woningen gepland en gronduitgifte van 19
hectare voor bedrijvigheid. Op basis van de lopende grondexploitaties zouden we in 2025 onze laatste
gronden voor woningbouw verkopen en in 2027 onze laatste gronden voor bedrijvigheid.
Maar binnen het grondbedrijf ontstaan ook nieuwe ontwikkelingen. Deze zijn in 2020 ingezet en zullen
ook in 2021 verder gaan. Hieronder vindt u de belangrijkste ontwikkelingen binnen ons grondbedrijf in
2020:

Opening nieuwe complexen
In 2020 zijn twee nieuwe grondexploitatiecomplexen geopend. Dit betreft de grondexploitatie
Winkelcentrum Kerschoten met een programma van 12 sociale huurwoningen en de grondexploitatie
Kieveen met bijna 4 ha bedrijvigheid.

Kaderwijzigingen
Op 25 juni 2020 heeft er een kaderwijziging plaatsgevonden in het project Zuidbroek. Hierbij zijn aan
de oostzijde van Het Rooster circa 100 woningen aan het programma toegevoegd.

Afwegingskader woningbouw – uitwerking gemeentelijke locaties
In februari 2019 heeft het college het ‘Afwegingskader Woningbouw 2018-2027’ vastgesteld. Binnen
dit afwegingskader was een aantal van 1.500 woningen beschikbaar om via dit afwegingskader aan
initiatiefnemers te worden toegekend. Ook het grondbedrijf heeft met een groot aantal locaties
meegedaan aan deze zogenaamde “Call”. Dit resulteerde in 14 kansrijke locaties voor het
toevoegen van 280 woningen met een percentage sociale woningbouw van circa 40%.
In 2020 is gewerkt aan de verdere financiële, programmatische en ruimtelijke uitwerking voor deze
14 locaties. De eerste locatie met 100 woningen in Het Rooster is via de kaderwijziging van de
grondexploitatie Zuidbroek intussen verwerkt. Daarnaast is gebleken dat van de overige locaties
slechts een paar locaties op dit moment daadwerkelijk kunnen worden omgezet naar woningbouw.
Een aanzienlijk deel van de locaties is in de tussentijd (tijdelijk) opnieuw ingevuld. Naar verwachting
zal in 2021 een ontwikkelstrategie aan de raad worden voorgelegd met daarbij een financieel kader en
het voorstel voor opening van één of meerdere complexen voor de nu beschikbare locaties.

Nota grond- en vastgoedbeleid
In 2020 hebben we de eerste richting voor de nieuwe Nota Grond- en Vastgoedbeleid gedeeld met de
Raad. Inzet is om te komen tot een rol voor het Grondbedrijf met een koers die past bij het huidige
tijdsbeeld en de groeiopgave die in 2020 is gedefinieerd. Bij de eerste behandeling in de Raad is
gevraagd om een verdere verdieping met behulp van een aantal casussen om een goed gevoel te
krijgen bij een nieuw afwegingskader voor de rolkeuze van de gemeente bij nieuwe ontwikkelingen.
Met de richting die door de Raad is afgegeven zal in 2021 de Nota Grond- en Vastgoedbeleid definitief
worden gemaakt. Hierbij is een wezenlijke eerste vraag welke rol de gemeente in de verschillende
opgaven wil vervullen. Daarbij spelen naast de afweging over urgentie en potentie ook de financiële
en maatschappelijke business case een rol in de afweging.

Wettelijke kaders
Ook bij de ontwikkeling van ons nieuwe grond- en vastgoedbeleid speelt de vraag hoe wij met het
grondbeleidsinstrumentatrium dat ons ter beschikking staat, kunnen bijdragen aan de ruimtelijke en
sociale doelstellingen van de gemeente en de nieuwe groeiopgave. Het gaat daarbij om de inzet van
de verschillende grondverwervingsinstrumenten zoals voorkeursrecht en onteigening, maar ook over
het kostenverhaal bij ontwikkelingen die door private partijen worden opgepakt en waar de gemeente
een faciliterende rol speelt.
Het kostenverhaalsinstrumentarium is in de aanvullingswet grondeigendom opnieuw vormgegeven,
maar wijzigt in de basis maar beperkt. De wet bevat regels over kostenverhaal als de overheid kosten
maakt bij de ontwikkeling van een initiatief van burgers of bedrijven. Het kostenverhaal is ook een
middel om kosten en baten efficiënt en rechtmatig te verdelen over betrokken partijen.
Het vastleggen van afspraken over kostenverhaal in privaatrechtelijke exploitatieovereenkomsten blijft
ook onder de nieuwe wet het voorkeursinstrumentarium. Het instrument van het exploitatieplan wordt
vervangen door zogenaamde kostenverhaalsregels in het omgevingsplan.
De systematiek voor financiële bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen stond in 2020 op de politieke
agenda van het Rijk. Hier zijn wel wijzigingen op komst. Wij zijn in 2020 begonnen om onze nota
bovenwijkse bijdragen te herzien en willen hierin alvast voor te sorteren op de mogelijkheden die de
omgevingswet ons straks biedt. Hier is ook een duidelijke relatie met de omgevingsvisie, waarin de
ruimtelijke en functionele samenhang tussen te vragen bijdragen en de voorzieningen waarvoor deze
worden ingezet onderbouwd moet worden.

Stikstof
De nieuwe regelgeving rondom stikstof heeft invloed op een deel van de lopende projecten. Veel gronden binnen het grondbedrijf hebben al de juiste bestemming en daar worden geen problemen verwacht. Voor nieuwe gebiedsontwikkelingen en de projecten waar nog een bestemmingswijziging nodig is, is er echter nog veel onduidelijkheid over de mogelijke impact van de regelgeving. Dit kan leiden tot vertraging in het proces of andere maatregelen vereisen. Dit geldt bijvoorbeeld voor de Wegenerontwikkeling, de nieuwe ontwikkeling Kieveen en de omzetting van een kavel naar reguliere bedrijvigheid. Bij de start van nieuwe grondbedrijfsprojecten zal hiervoor in de risico-analyse daarom extra aandacht zijn.